مانایی ها
در آذربایجان و جلگه جنوبی دریاچه ارومیه قومی حکومت می‌کردند که مانایی ها نام داشتند. از قرن هشتم قبل از میلاد تا قرن ششم قبل از میلاد بر این سرزمین حکومت می‌کرده‌اند. این دولت از فرصت مبارزه میان دولت آشور و اورارتو استفاده کرد و بر قدرت خود افزود. پادشاهی ماناها که در آن مقطع زمانی منا متحد آشور بود، بدست ماد (در حدود ۶۱۶ پ. م) قبل از حمله ماد به آشور (۶۱۴ پ. م) از میان رفت.
مانایی ها بارها با آشوریان و اورارتو جنگ کردند و این جنگ ها پس از قرن هشتم پیش از میلاد شکل گرفت اما آنان هیچ گاه از آن دو دولت شکست نخوردند. با این وجود دولت مانا به مراتب کمتر از دیگر دولت بزرگ آن زمان یعنی آشور، اورارتو، عیلام و فریجیه (فریگیا، فریگیه) شهرت و معروفیت داشت.
حکومت مانا در اواخر قرن هشتم پیش از میلاد با استفاده هوشمندانه از مبارزه آشور و اوراتو همواره بر قدرت و نفوذ خود افزودند و سراسر ناحیهٔ دریاچهٔ اورمیه را به زیر اطاعت خود درآورد. شاید به استثنای کرانهٔ غربی و بخش شمالی دریاچهٔ اورمیه که در دست اورارتو باقی‌ماند. محتملا مانا از طرف شمال با پادشاهی سکائیان هم‌مرز شد.
اسناد و مدارک زیادی در رابطه با دولت مانا و سازمان دهی آن وجود ندارد ، مانائیان مانند دیگر نواحی، بیشتر به دامداری اشتغال می‌ورزیدند مع‌هذا در هیچ‌یک از بخش‌های سرزمین ماد آینده زراعت، در ردیف دامداری، چنان اهمیتی را که در مانا واجد بوده، نداشته‌است. مثلاً در هنگام لشکرکشی سارگون دوم به اورارتو در سال – ۷۱۴ پ.م. – اهالی مانا آرد و شراب عساکر آشور را تأمین کردند.
با این حال مدارک مجود می‌تواند تا حدی ما را از تاریخ مانائیان آگاه کند . کشور مانا بعدها از لحاظ فرهنگ و تمدن و اقتصاد هستهٔ پادشاهی ماد را در قرن ششم پ.م. تشکیل داد؛ ولی در آغاز هزارهٔ اوّل پیش از میلاد مانا، که در آن زمان یکی از کوچکترین تشکیلات دولتی لولوبی و کوتی بوده، جدا از اتحادیهٔ قبایلی وجود داشت.
Hits: 210