ماهی قرمز، سفره هفت سین و حقوق حیوانات

ماندگاری و بقای آداب و رسوم فرهنگی رابطه مستقیم با اجرای مداوم و صحیح آنها دارد. اجرا کردن و برگزاری مراسم فرهنگی توسط بزرگتر های خانواده، فرصت آشنایی جوانتر ها با نحوه درست اجرا شدن مراسم را فراهم میکند. اینکه همه ما تمام رسوم فرهنگیمان را در خانه و کمی هم در مدرسه آموختین نشان دهنده این است که فرهنگ تنها سینه به سینه منتقل میشود. از طرفی همه میدانیم که با پیشرفت زمان و ارتقاع سطح فکر عموم خیلی از این آداب رسوم و قدیمی به سوال و چالش کشیده میشوند. مثلا به دلیل حیف و میل شدن گندم توسیه شده است که از دانه های دیگر برای پرورش سبزه عید استفاده شود. مهم این است که این دانه ها، گیاه های سبز رنگ و نازگی که عمودی رشد میکنند تولید کنند. مهم این است که سبزه از سفره هفت سین دور نشود.
در ادامه همین اصلاحات فرهنگی به ماهی قرمز تُوی تنگ هم گیر داده اند. حامیان محیط زیست و جانداران میگویند دلیل ندارد برای تنها مدتی کوتاه یک یا چندین ماهی قرمز را اسیر تُنگ کنیم تا در نهایت در همان تُنگ هم بمیرند. (آزاد کردن ماهی قرمز در آب های آزاد از نظر زیست محیطی میتواند برای جانداران دیگر بسیار خطرناک باشد)
عده دیگری که سخت به اجرای مو به موی آداب و مراسم فرهنگی پایبندند زیر بار این حرف نمیروند و میگویند که همه چیز باید دست نخورده باقی بماند تا اصلالتمان حفظ شود.
استفاده و یا عدم استفاده از ماهی قرمز در مدت زمان سال جدید را میتوان از چندین زاویه مورد بررسی کوتاه قرار داد:
از نظر علمی: برخلاف آنچه که عموم تصور میکنند، ماهی قرمز از حافظه نسبتا قوی برخوردار است. دانشمندان معتقدند که یک ماهی قرمز میتواند صورت صاحب خود را از بین جمع شناسایی کند. آنها قادرند تا سالیان زیادی را در صورت خورده یا زخمی نشدن به زندگی ادامه بدهند و در شرایط مناسب رشد جسمی نیز داشته باشند. ماهی قرمز ها در تنگ ماهی و در بهترین شرایط تا 10 سال زندگی میکنند و این در حال است که همین ماهی در محیط زیست طبیعی میتواند تا سقف 23 سال نیز زندگی کند. از طرفی آب ساکن و شنا کردن مدام در محیطی محدود باعث کوتاهی عمر ماهی قرمز میشود.
از نظر جانور دوستی: جانور دوستان و حامیان محیط زیست با چشمی بسته و بدون نیاز به فکر کردن با استفاده از ماهی قرمز مخالفند. آنها به آزادی تمام جانداران اعتقاد دارند و در سالیان اخیر نیز با فعالیت هایشان در همین زمینه موفق شده اند تا بسیاری از حیوانات را از باغ وحش ها و سیرک ها نجات دهند. این دسته از مردم که الزامن عضو گروه یا دسته ای هم نیستند موفق شده اند تا با کمک گرفتن از رسانه های جمعی توجه عموم را به مراسم سنتی اقوام مختلف که در آنها به حیوان آزاری اقدام میشود جلب کنند.
از این دسته مراسم میتوان به یکی از جشن های اقوام چینی اشاره کرد که در آن سگ ها را کشته و میخورند. هر ساله عده زیادی از فعالان حقوق حیوانات در زمانی مشخص خود را به این به اصطلاح جشن میرسانند و اغلب اوقات کتک هم میخورند اما دست از تلاش برای نجات سگ ها برنمیدارند. حالا هم نوبت ماهی قرمز کوچک سفره های هفت سین ما شده است. البته آنها برای نجات این موجودات کوچک و شکننده از ما کتک نخواهند خورد!
از نظر فداییان فرهنگ ملی: آنها میگویند اگر ماهی نباشد پس چه باشد. اصلا مگر امکان دارد ماهی سر سفره هفت سین نباشد و سال تحویل شود. پس جواب تاریخ را که بدهد. میگویند، ماهی میگیریم خوب مراقبت میکنیم و بعد از مراسم در آب های آزاد رهایش میکنیم. اما نمیدانند که آزاد کردن ماهی قرمز در آب های آزاد اگر ماهی را نکشد حتما موجودات کوچک دیگری را به مرور زمان از بین خواهد برد که همان باعث بر هم ریختگی محیط زیست میشود. شاید هم فکر میکنند که دیروز سبزه، امروز ماهی و فردا هم کل مراسم از بین خواهد رفت. در صورتی که چنین نیست و کسی برای از بین بردن آداب و رسوم ما کمرهمت نبسته است. تنها به فراخور زمان و دانش و شعورمان باید دست به اصلاحات بزنیم.
فرقی ندارن کدام مراسم و چه فرهنگی. همه جا و در هر حالی باید جلوی حیف و میل و شکنجه و آزار را گرفت. احترام به موجودات زنده احترام به اصل زندگیست و زندگی با همه تنوعی که روی زمین دارد معجزه ایست بی نهایت کمیاب، شگفت انگیز و شکننده.

رضا میرفخرایی