کتاب چهار صندوق

در ابتدای این نمایش دو پرده ای، هر چهار گروه با یکدیگر همفکر میشوند و برای صیانت از خود دست به ساخت مترسکی میزنند.

آن ها تا میتوانند مترسک را مجهز میکنند. اما طولی نمیکشد که مترسک که اکنون از لحاظ قدرت در مرتبه ی بالاتری از چهارگروه قرار دارد، همه چیز را در دست میگیرد و لگام گسیخته، مرکب قدرت به سرمنزل مقصود میراند.

مترسک به سان کابوسی بر سر آنها فرود می آید و دیکتاتور مآبانه سعی در به زنجیر کشیدن آنها دارد.

طولی نمی کشد که مترسک از آنها میخواهد تا به دست خود صندوق هایی بسازند تا آنها را درونشان محبوس کند. چندی بعد، هرچهار گروه از خفقان موحود به تنگ آمده و دور از چشم مترسک، از صندوق ها بیرون می آیند.

در میان صحبتهایشان چیزی آشنا حس میکنند ولی بخاطر نمی آورند که چندی پیش هم قسم شده بودند و به دست خود اهریمن را آفریدند. اکنون دیگر شهامت سابق را ندارند. هربار که میخواهند بر نابودی دیوصفت هم پیمان شوند، به باد پیله ی آسوده ی غفلتشان می افتند و تعلل می کنند. هیچ کس حاضر به اثبات برادریش نیست جز سیاه، که تیشه برمیگیرد و ریشه ی زندان را می کند. اما آن هر سه، اکنون از بیم خشم اهریمن و برباد رفتن سودشان به صندوق برمیگردند و سیاه را تنها میگذارند.

برخلاف اکثر نمایشنامه های بیضایی که زبانی سخت و لغاتی کمتر شنیده شده در آنها بسیار به کار رفته است. این نمایشنامه بسیار روان و خوشخوان است.

حقیقت تلخی که در انتها مخاطب را میگزد، واقعیتی تاریخی است که بارها و بارها در سرتاسر تاریخ جهان رخ داده است.