ورزش های سنتی و محلی ایران
ممکن است نام برخی ورزش های باستانی ایرانی تا به حال به گوشتان نخورده باشد و آشنایی زیادی با آن ها نداشته باشید به همین منظور قصد داریم برخی از آن ها را به شما معرفی کنیم آن ها ثبت رسمی شده اند و و از جمله ورزش های محلی و معروف ایرانی به شمار می روندچوگو،فوتوال،پرثوا و داژبال از انواع این ورزش ها به شمار میروند.
شما چه ورزشی می‌کنید؟ از تماشای چه ورزشی لذت می‌برید؟ ورزش مورد علاقه‌تان را از بین چند رشته انتخاب کرده‌اید؟ بد نیست بدانید رشته‌های ورزشی متنوعی در کشورمان وجود دارد که حتی ممکن است اسمشان را هم نشنیده باشید. تعدادی از این رشته‌ها را به نقل از هفته نامه «همشهری جوان» معرفی می‌کنیم؛ شاید گزینه‌های مناسبی باشد برای کسانی که هنوز ورزش مورد علاقه و مناسبشان را پیدا نکرده‌اند؛ شاید هم توجه بعضی از پژوهشگران جلب شود و زمینه تحقیقات بعدی در این حوزه فراهم شود.
فوتوالی، آبشار با پا
تاریخ تولد: 1390
هیجان: 80 درصد
منطقه طلایی: آق قلا و گرگان
ظاهرش شبیه سپک‌تکراست، اما هیچ ربطی به آن ندارد. فوتوالی همان‌طور که از اسمش مشخص است از ترکیب والیبال و فوتبال به وجود آمده و بیشتر شکل ساحلی‌اش رونق پیدا کرده است. فوتوالی در واقع همان والیبال است که به جای دست با پا بازی می‌شود؛ قوانین مسابقه و زمین آن هم شبیه والیبال است. فوتوالی‌ها باید قد بلندی داشته باشند و بدن‌های کاملا آماده و منعطف؛ انعطاف بدن‌هایشان باید آن‌قدر باشد که بتوانند 220 سانتی‌متر بپرند و با پا اسپک بزنند. کسانی که پیشینه فوتبال بازی کردن داشته باشند، در این ورزش موفق‌ترند. محل تولد فوتوالی، برزیل است
چوگو، بیس بال وطنی
تاریخ تولد: از زمان ایران باستان وجود داشته، اما تاریخ ثبت رسمی‌اش 1379 است.
منطقه طلایی: استان مرکزی و اصفهان
هیجان: 30 درصد
چوگو از ترکیب کلمات چوب و گوی به وجود آمده و جزو قدیمی‌ترین ورزش‌های ایرانی است که از 2 هزار سال پیش رواج داشته است. چوگو در زمره ورزش‌های سنتی و همگانی است و در زمینی مستطیل شکل و مشابه زمین فوتبال برگزار می‌شود. مسئولان انجمن چوگو معتقدند بیس بال همان چوگو است و تفاوتش با این ورزش در چوب آن است. البته این دو ورزش در نوع زمین بازی و تعداد نفرات هم تفاوت‌هایی دارند. این رشته به آمادگی جسمانی، قدرت، سرعت و تحرک بالایی نیاز دارد. چوگو به نام‌های گوناگون در بیشتر نقاط ایران برگزار می‌شود.
یزدی‌ها در گذشته به این بازی، «چفته بازی» می‌گفتند. در اصفهان به «چو و گو»، در فارس به «برو و بیا» و در خراسان هم به چوگو شهرت دارد.
داژبال، وسطی
تاریخ تولد: 1387
منطقه طلایی: زنجان و آذربایجان غربی
هیجان: 70 درصد
داژبال، همان وسطی خودمان است. اسم داژبال (dodge ball) ظاهرا انگلیسی است، اما مسئولان انجمن می‌گویند این اسم در زبان فارسی هم بامسماست، چون در شمال ایران، «بال» به معنی دست است و «دژا» یا «دژ» هم به معنی نگهبان. در این ورزش هر تیم، شش بازیکن دارد که چهارتایشان در زمین بازی می‌کنند و دو نفر ذخیره هستند. تیم کناری تبدیل به دو گروه دو نفره می‌شود که در انتهای زمین 9 در 18 متری می‌ایستند و باید با حذف بازیکنان تیم وسط امتیاز کسب کنند. تیم وسط هم باید توپ چرمی را بگیرد و امتیاز به دست بیاورد.
بازیکن ها در دو نیمه پنج دقیقه ای با هم مسابقه می‌دهند و بین دو نیمه، دو دقیقه استراحت می‌کنند. فدراسیون بین‌المللی داژبال، در آمریکا و فدراسیون داژبال آسیا، در فیلیپین است و انجمن داژبال ایران، عضو رسمی این فدراسیون‌هاست.
زندگی سالم
پرثوا (Parthowa)، جنگجوی با فضیلت
تاریخ تولد:
1383منطقه طلایی: مازندران و کهگیلویه و بویراحمد
هیجان: 50 درصد
پرثوا، واژه‌ای باستانی ایرانی است که از آن در کتیبه‌های داریوش استفاده شده و به معنای «جنگجوی با فضیلت» است. در دهه 60 یکی از پیشکسوت‌های ورزش باستانی وقتی گستردگی حرکات رزمی را در دنیا دید، تصمیم گرفت ورزشی ابداع کند که مخصوص کشور خودمان باشد و به وسیله آن رزم باستانی ایران زنده شود. به همین دلیل با کمک شش پسرش که هرکدام در ورزش‌های رزمی و کشتی پهلوانی حرفی برای گفتن داشتند، به مطالعه و تحقیق پرداخت و مدت‌ها بعد، از دل این تحقیقات و بررسی‌ها، ورزش پرثوا بیرون آمد. رزم پهلوانی پرثوا، برآمده از شیوه‌های رزم سنتی، بومی و محلی ایرانیان است؛ از جمله، آیین‌های رزم پهلوانی خراسان (چوخه و رقص شمشیر)، مازندران (لوچو و لیفا)، کردستان (رقص هل پرکه)، گیلان (گیل مردی)، سیستان و بلوچستان (رقص چوب)، بختیاری (خلعت پرت کن)، لرستان و ترکمن (رقص خنجر). این ورزش، که تلفیقی از فرهنگ رزم ایرانی و حرکات موزون آیینی است، به صورت با سلاح و بدون سلاح انجام می‌شود. در پرثوا برای غلبه بر حریف، از کلیه ضربات دست و پا، رقص پای مخصوص رزم باستانی و فنون گیر و پرتاب و خاک استفاده می‌شود.
ورزش زورخانه‌ای
ورزش زورخانه‌ای یا ورزش باستانی ویا ورزش پهلوانی نام مجموعه حرکات ورزشی با اسباب و بی‌اسباب و آداب و رسوم مربوط به آن هاست که در محدوده تاریخی و فرهنگی ایران از گذشته‌های دور رواج داشته است.
ورزش‌های زورخانه‌ای نام دیگر ورزش‌های باستانی ایرانیان است. جایی که در آن به ورزش باستانی می‌پردازند زورخانه نام دارد هم چنین در زورخانه علاوه بر ورزش زورخانه‌ای کشتی پهلوانی نیز گرفته می‌شود.
پروندهٔ ثبت جهانی آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای به کوشش فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آماده گردید. آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ برابر با ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ در فهرست میراث معنوی یونسکو از سوی ایران به ثبت جهانی رسید.
آداب ورزش زورخانه‌ای
ورزش زورخانه‌ای آداب و سنتی خاص دارد. آداب و سننی که با پیروی از پهلوانان و دلاوران افسانه‌ای دورهٔ باستانی و تاسی از پیشوای نخستین شیعیان و جوانمردان، خُلق و خوی مردانگی و مروت و جوانمردی را در ورزش کاران برمی‌انگیزد یا نیرو می‌بخشد. این ویژگی‌های نیکو در قالب شعرها و داستان‌هایی به صورت آهنگین و به همراهی «ضرب زورخانه» که مهم‌ترین ساز این نوع موسیقی است، برای برانگیختن ورزشکاران در هنگام ورزش از سوی «مرشد» خوانده می‌شود. ورزش کاران هماهنگ با موسیقی و نوای مرشد، جست و خیر می‌کنند و حرکات زیبای گروهی یا فردی به نمایش می‌گذارند.
ورزش باستانی در بین ورزشکاران به احترام و ادب معروف است و با اصول زیادی همراه است. به‌طور مثال تمامی حرکات با اجازه از سادات و پیش کسوتان زورخانه که به رخصت گرفتن معروف هست انجام می‌شود. شعار ورزش باستانی پرورش روح و جسم است به‌طوری‌که شیعیان معتقدند که زورخانه مسجد دوم شیعیان است؛ ولی در نسل جدید ورزشکاران این آداب و رسوم کم‌کم از بین رفته‌است و کمتر مذهب در این ورزش دیده می‌شود. یکی دیگر از اصلی‌ترین آداب زورخانه این است که ورزشکاران باید مواردی را از قبیل (فروتنی و از خود گذشتگی-مروت-مردانگی-سفره داری-پاکیزگی-کمک به فقرا و تنگدستان و دیگر صفات شامل پهلوانی) را رعایت کند.
پیشینه
ورزش و انجام حرکات پهلوانی جزو فعالیت‌های اصلی روزمره ایرانیان در دوران باستان بوده‌است. جامعهٔ آن زمان ارزش خاصی برای ورزشکارانی قایل می‌شد که برای قدرت بدنی و شجاعت روحی که در اختیار داشتند، شکرگزار بوده‌اند.
بر پایهٔ تاریخ، زورخانه در حدود هفتصد سال پیش (قرن ۷ خورشیدی) به وسیلهٔ محمود معروف به پوریای ولی[نیازمند منبع] که ظاهراً از مردم آذربایجان بوده و گویا در سال ۷۷۲ ه.ق امروزی بازسازمان دهی شده‌است. با این حال بر پایهٔ رفتار و منش تاریخی و اسطوره‌های ایران زورخانه می‌تواند دست کم در ایران تاریخی بسیار کهن‌تری داشته باشد.
جایگاه زورخانه پس از اسلام در زنده‌کردن فرهنگ و آیین افتادگی و برادری که از عهد باستان در ایران رواج داشته‌است، اهمیت ویژه دارد.[نیازمند منبع]
در دانشنامه بروک‌هاوس چنین آمده: در مقطع زمانی خاصی در بیش از ۱۲۰۰ سال پیش که صلح نسبی بر ایران حکم فرما بود، جنگجویان ایرانی افزار نبرد از جمله گرز، کمان و سپر را جهت آماده‌سازی بدن برای آینده، تبدیل به افزار ورزشی نموده به ورزش با آنان پرداختند.
جایگاه رزم در ورزش
کسانی بر این گمان هسنند که مردان زورخانه در دوران باستان، آیین رزم هم می‌آموختند و می‌گویند ابزار و ورزش باستانی شباهت شگرفی به جنگ‌افزار روزگاران قدیم داشته‌است. با گرز و میل چوبی زورخانه، سپر و تخته بسیار سنگین مشهور به سنگ و کمان و کباده زورخانه که با آن عضله می‌پرورانند. در هر حال فنون رزم و ورزش، دیر زمانی است که هر یک به راه خود رفته‌اند حتی چرخ زدن هم آیین رزم خودش را دارد به‌طوری‌که جوانی که بر بزرگ‌تر خود کنده می‌کشد و از او خواستار است که نخست من می‌چرخم فلسفه آیین رزمی‌اش این است که می‌خواهد بگوید بگذار نخست من شهید بشوم؛ من خواستار جنگ در میدان هستم.
حرکات گوناگون در ورزش زورخانه‌ای
اصلی‌ترین حرکات در ورزش‌های زورخانه‌ای عبارت‌اند از
شنو رفتن و نرمش (شنوی سر نوازی، شنوی شلاقی یک، دو، سه و شنوی شلاقی)، (پای چپ و راست، کمان کشی، سینه زنی، خم‌گیری، کمر، گردن، نشست و برخاست).
میل گرفتن (شنوی سنگین، شنوی شلاقی).
پا زدن (پای جنگلی، پای ضربدری، پای شاطری، شاطری یک، دو، سه، پای یا فتاح، پای تبریزی شلاقی، تبریزی شلاقی یک، دو، سه، پای تبریزی لا فتی.
سایر حرکات در ورزش زورخانه‌ای:
سنگ گرفتن: دو تخته بزرگ معمولاً هشتاد کیلویی هستند که به نشانه سپر جنگی هستند و ورزشکار خوابیده و بمانند پرس سینه با آن‌ها ورزش می‌کنند.
چرخ زدن: ورزشکار دو تا دستان خود را کاملاً باز کرده و علاوه بر چرخیدن بر دور خود یک دایرهٔ بزرگ به جهت عقربه‌های ساعت هم تشکیل می‌دهد. زمان چرخ معمولاً بین یک دقیقه تا سه دقیقه است.
میل بازی: ورزشکار دو تا میل به وزن یک تا دو کیلو را بلند کرده و آن‌ها را با حرکات نمایشی به هوا پرتاب کرده و دوباره آن را می‌گیرد.
شیرینکاری بین پا: ورزشکاران سبک و ترکه‌ای در حین ورزش پا به وسط میدان آمده و حرکات نمایشی را انجام می‌دهند
Hits: 2537